Η στοργική μάνα της εσωτερικής μας γης

Η ελληνική γλώσσα είναι μία γλώσσα γεμάτη κώδικες, μαθηματικά, αρχέτυπα και νοήματα, όπως ίσως γνωρίζεις.

Και συχνά ανατρέχω, τόσο σε εκείνη, όσο και στην αρχαία ελληνική προγονική, φιλοσοφική και μυθολογική κληρονομιά μας, για να μαθητεύσω σε όσα γνώριζαν και εφάρμοζαν ως λύσεις, σε πολλά από τα θέματα που ταλαιπωρούν εμάς τους ταλαίπωρους και ταλαιπωρημένους σύγχρονους Έλληνες. Εξάλλου ακόμη και οι σύγχρονες επιστήμες πολύ συχνά ξεκινούν ή ανατρέχουν σε εκείνους για απαντήσεις.

Ένα από τα ζητήματα που απασχολεί πολλούς από τους σύγχρονους ανθρώπους, είναι οι εσωτερικές συγκρούσεις.

Εσωτερικές συγκρούσεις που προκαλούνται από την μη συνειδητή και δομημένη προσωπική φιλοσοφία, από τις άτακτες και χαώδεις πεποιθήσεις, από την άβυσσο των ταραγμένων συναισθηματικών θαλασσών, και από την έλλειψη αυτογνωσίας των αναγκών, των θελήσεων, των βουλήσεων και του σκοπού σε κάθε ανθρώπινη προσωπικότητα και ύπαρξη.

Συγκρούσεις, που άλλοτε σαν σύγχρονος Προκρούστης μας διαχωρίζουν σε χίλια κομμάτια, και άλλοτε σαν συμπληγάδες μας συνθλίβουν.

Τι ήξεραν όμως οι πρόγονοί μας για τις εσωτερικές συγκρούσεις;

Μήπως είχαν βρει το αντίδοτο προς όλες εκείνες τις καταστάσεις που διαμελίζουν και συνθλίβουν, δίχως ίχνος ελέους την ψυχή μας;

Ποιο είναι άραγε εκείνο το κλειδί, που θα μπορούσε να παύσει αυτήν την καταστροφική λειτουργία εντός μας;

Μια λειτουργία που προκαλεί διλλήματα, ακινητοποίηση, αποσύνδεση από τον εαυτό, συγχυσμένη σκέψη και συναίσθημα, αλλά και μη ωφέλιμες επιλογές, συμπεριφορές και πράξεις.

Κατάσταση που διαιρεί και διαχωρίζει τον νου, την καρδιά και το σώμα και αποκλείει την μεταξύ τους συνεννόηση, συνλειτουργία, συνεργασία και αρμονία.

Φυσικά, δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο, πέρα από μία αρετή. Μιας και οι πρόγονοι μας είχαν ιδιαίτερη αγάπη στις αρετές.

Όμως, στην προκειμένη, είναι μια αρετή, από χρόνια, ξεχασμένη.

Τόσο ξεχασμένη, που σχεδόν σπάνια χρησιμοποιούμε το όνομά της, παρόλο που είναι πολυπόθητη και βαθιά αναγκαία για όλες τις δραστηριότητες του ανθρώπου.

Μας λέει ο Θαλλής ο Μιλήσιος μέσα από τα δελφικά παραγγέλματα, προσφέροντάς μας τόσο απλόχερα και απλά τη λύση …

«Να αγαπάς την Ειρήνη»

Πόσο απλό και προφανές;!

Και ταυτόχρονα πόσο απούσα, η αρετή αυτή, στον τρόπο που σκεφτόμαστε, συναισθανόμαστε και πράττουμε;!

Τι άλλο θα μπορούσε να επιλύσει και να καταλύσει αποτελεσματικά και αμετάκλητα τόσο τις εσωτερικές, όσο και τις εξωτερικές συγκρούσεις στον άνθρωπο;

Είναι όμως η Ειρήνη μία από τις καθημερινές μας επιλογές στον τρόπο που λειτουργούμε;

Φυσικά και όχι!

Αν ήταν, τότε τόσο μέσα μας, όσο και έξω μας όλα θα ήταν πολύ διαφορετικά, από όσα πραγματικά βιώνουμε.

Πριν μας πάρει από το χέρι, αυτή η γλυκιά κυρία, για να μας οδηγήσει στην λύση των εχθροπραξιών μας, ας δούμε τι γνώριζαν για την Ειρήνη οι σοφοί παππούδες μας.

Ο Ησίοδος μας λέει πως η Ειρήνη ήταν μία από τις τρεις Ώρες και αδερφές της ήταν η Ευνομία και η Δίκη.

Αυτό και μόνο το στοιχείο μας δείχνει το προφανές που οδηγεί σε εσωτερική και εξωτερική ευημερία τον άνθρωπο.

Ποιος δεν θα ήταν ευήμερος και όλβιος αν, μέσα του και γύρω του, επικρατούσε Ειρήνη και το Ευ νεμόταν Δικαίως;!

Οι αρχαίες πηγές μας πληροφορούν πως οι Ώρες ήταν βοηθοί του Ήλιου. Δηλαδή, η ζωογόνος δύναμη έχει πλάι της την Ειρήνη, την Ευνομία και την Δίκη. Και πολύ εύκολα μπορούμε να συνδέσουμε νοηματικά την αρχετυπική έννοια του Ηλίου και όσα αυτός συμβολίζει για εμάς τους ανθρώπους, με τα όσα συμβολίζουν τα αρχέτυπα της ειρήνης και της δίκαιης απονομής του ευ.

Όμως, υπάρχει και κάτι πολύ σημαντικό, κατά την προσωπική μου θεώρηση, το οποίο φτάνει στις μέρες μας μέσα από τους Ορφικούς ύμνους.

Οι Ώρες, μαζί με τις Χάριτες και τις Μοίρες, ήταν εκείνες που συνόδευσαν την Περσεφόνη από τον Άδη στο Φως.

Η γνώση που μας προσφέρεται από αυτά τα εννέα «κοριτσόπουλα», (Ώρες, Μοίρες, Χάριτες), είναι τεράστια και μπορεί να μαθητεύσει κάποιος βιωματικά σε αυτήν για πολλά συναπτά έτη, μέχρι να επιτύχει στο ποθητό.

Ας ξεκινήσουμε με τα δώρα που φέρνει η γλυκιά Ειρήνη και το μήνυμα των Ορφικών, που ευτυχώς ταξίδεψε μέσα στους αιώνες και κατόρθωσε να φτάσει μέχρι το σήμερα.

Με μία πρώτη ματιά τι μας λένε οι Ορφικοί;

Η Ειρήνη είναι ένα από τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να κατέχουμε αν θέλουμε η ψυχή μας, (όπως ερμηνεύεται συχνά το αρχέτυπο της Περσεφόνης), να περάσει από το προσωπικό της σκοτάδι, στο φως.

Η προέλευση τής λέξης ειρήνη είναι άγνωστη και η σύνδεση της με το είρω -«συνδέω» δεν είναι ευρύτερα δεκτή, παρόλο που συχνά χρησιμοποιείται ως η σύνδεση των αντιθέτων διά του λόγου. Το οποίο έχει μία λογική βάση, αλλά όχι απαραίτητα και το ορθό αρχικό νόημά της.

Ακόμη όμως κι αν υπολειπόμαστε του αρχικού νοήματος, έχουμε μία πολύ καλή αφετηρία για να ξεκινήσουμε να επεξεργαζόμαστε την σχέση μας με την αρετή της Ειρήνης.

Ένα μεγάλο μέρος των θεμάτων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι, είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά, οφείλεται στις συγκρούσεις.

Και ναι, υπάρχουν τεχνικές διαχείρισης των συγκρούσεων, που είναι καθόλα αποτελεσματικές, όμως αν θέλουμε να εργαστούμε επί των αιτιών, θα πρέπει να πάμε βαθύτερα.

Στην επεξεργασία των αιτιών όμως, πέρα από τις πληγές μας και τις εμπειρίες μας, βρίσκεται και το θέμα της παιδείας μας. Και η ενσωμάτωση κάποιας αρετής στο ενεργητικό μας, είναι καθαρά θέμα προσωπικής παιδείας.

Έτσι, και στην περίπτωση της Ειρήνης, χρειάζεται σαφώς να εξετάσουμε την έννοια καθαυτή, αλλά απαιτείται και αυτογνωσιακή ενδοστροφή, ώστε να παρατηρήσουμε την σχέση μας μαζί της.

Κατά πόσο διέπει τον τρόπο της σκέψης μας, τον τρόπο που βιώνουμε τα συναισθήματά μας; Κατά πόσο αποτελεί κινητήριο δύναμη των πράξεων μας;

Διότι, αν αρχίσουμε να παρατηρούμε, θα διαπιστώσουμε πως ο εσωτερικός μας κόσμος είναι γεμάτος αντιφάσεις. Και γι' αυτό πολλές φορές ερχόμαστε στο σημείο, άλλα να λέει η νόησή μας, άλλα τα συναισθήματά μας και άλλα τελικά να κάνουμε.

Είμαστε μαθημένοι στον πόλεμο και έχουμε ξεχάσει πως το ισχυρότερο όπλο έναντι πολλών ειδών μαχών, είναι η Ειρήνη…

Το ξέρω… φαντάζει οξύμωρη αυτή η τοποθέτηση, αλλά αν ενδοσκοπήσεις θα διαπιστώσεις αυτήν την αλήθεια! Καθώς πρόκειται περί αρχετυπικής αλήθειας…

Ακόμη και στο σώμα μας, πολλά από τα ψυχικά θέματα που σωματοποιούνται, είναι αποτελέσματα εσωτερικών συγκρούσεων.

Και παρόλο που η λύση είναι απλούστατη, το να ξεμάθουμε τον πόλεμο και να εκπαιδευτούμε στα όπλα της Ειρήνης, δεν είναι και τόσο απλό, γιατί πάντα προτιμούμε αυτό που ξέρουμε ήδη, ακόμη και αν είναι στρεβλό.

Αξίζει τον κόπο όμως μία τέτοια προσπάθεια, καθώς τα πιθανά της αποτελέσματα είναι πιο συμφέρονται και ωφέλιμα από εκείνα του πολέμου.

Άλλωστε η Ειρήνη είναι η τροφός πηγή του πλούτου, της ευημερίας, της αφθονίας, της αγάπης και της ευδαιμονίας…

Γι' αυτό και αποτυπωνόταν στα αρχαία αγάλματα να κρατά αγκαλιά της τον μικρό Πλούτο, που στα χέρια του έφερε το Κέρας της Αμάλθειας…

Ας Ειρηνεύσουμε νου, καρδιά και σώμα, λοιπόν, για να ανθήσουμε στο ΕΥ της ουσίας μας.

Σας χωρίζει
ένα αδιόρατο χάσμα απ' τον κόσμο.
Σας διέφυγαν πράγματα. 

Δεν τα 'χετε όλα καλά λογαριάσει,
δεν τα 'χετε δει, ακούσει όσο πρέπει. 

Γι' αυτό και σας φαίνεται τόσο παράξενο,
που κλείνω, ανοίγω το παράθυρο
κι άλλο δεν σας λέω:

«Ειρήνη!»

Ειρήνη, λοιπόν, είναι
ό,τι συνέλαβα μες απ' την έκφραση
και μες απ' την κίνηση της ζωής. 

Και Ειρήνη είναι κάτι βαθύτερο
απ' αυτό που εννοούμε
όταν δεν γίνεται κάποτε πόλεμος.

Ειρήνη είναι
όταν τ' ανθρώπου η ψυχή
γίνεται έξω στο σύμπαν ήλιος· 

κι ο ήλιος
ψυχή μες στον άνθρωπο.

Νικηφόρος Βρεττάκος,
Απόσπασμα από το έργο: Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου, Αθήνα, 1949

Αν θέλεις να διαβάζεις περισσότερα άρθρα σαν και αυτό, γίνε μέλος της παρέας μας, κάνοντας την εγγραφή σου στο NewsLetter του Compose a DreamLife.