Όταν ο ηθοποιός ποιεί το ήθος μέσα από το όνειρο ενός γελοίου

Αντί προλόγου…

Παρότι έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από αυτήν την περιπέτειά μου, ήθελα πολύ να την μοιραστώ, αλλά προβληματιζόμουν ως προς το γεγονός πως θα χρειαζόταν να μιλήσω και να περιγράψω έναν άλλο άνθρωπο, χωρίς να γνωρίζω αν οι απόψεις μας συγκλίνουν.

Μετά από αρκετή σκέψη αποφάσισα να μοιραστώ την εμπειρία μου, καθώς κατέληξα στο συμπέρασμα πως το νόημα αυτής της ιστορίας είναι πολύ σημαντικό για να μείνει, μόνο στην δική μου καρδιά.

Θα μπορούσα να αποκρύψω τόσο το όνομα των ηθοποιών, όσο και του έργου, αλλά κατέληξα να μην το κάνω, καθώς πιστεύω πως στην εποχή μας είναι πιο απαραίτητα από ποτέ, τα ανεπιτήδευτα παραδείγματα του καλού μέσα στους ανθρώπους.

… … … … …

Πόσο επιρρεπείς είμαστε οι άνθρωποι στην ανάγκη της αποδοχής και της αναγνώρισης.

Αναγκών που εμφανίζονται και σε εκείνους που δεν τις έλαβαν άπλετα στην παιδικής τους ηλικία, αλλά και σε εκείνους που τις έλαβαν σε υγιή επίπεδα όταν ήταν μικροί.

Ανάγκες που όσο και αν τροφοδοτούνται, δεν χορταίνουν ποτέ.

Ακόμη και εκείνοι που εργάζονται ουσιαστικά και συστηματικά με τον εαυτό τους έρχονται συνέχεια αντιμέτωποι μαζί τους.

Λες και πρόκειται για την παρουσία της Λερναίας Ύδρας σε κάθε ανθρώπινη περιπέτεια.

Τόσο ευχάριστη η αίσθηση που μας δίνουν όταν ικανοποιούνται, και τόσο δυσάρεστη όταν πεινούν και μας θέτουν σε κυνήγι προς την τέρψη τους.

Υπάρχουν πολλά σχολεία στα οποία χρειάζεται να φοιτήσουμε για να δαμάσουμε την πείνα τους. Το κάθε ένα μοναδικό και ιδιαίτερο.

Μέσα από τις εξερευνήσεις μου για την ανθρώπινη εμπειρία με αυτές τις ιδιαίτερες κυρίες, ανάμεσα σε πολλές θεωρίες, θρησκείες, φιλοσοφίες και βίους ανθρώπων που τα έβαλαν μαζί τους, όλοι συναινούν και συναντιούνται στον φάρο της ταπεινότητας.

Ίσως αυτό και να είναι το κλειδί που οδηγεί στην απελευθέρωση από αυτές.

Πολλοί άνθρωποι γύρω μας, δίνουν τον αγώνα τους ενάντια στην αποδοχή και την αναγνώριση. Οι οποίες για να ικανοποιηθούν μπορεί να μας καθοδηγήσουν στα μονοπάτια της δόξας, της φήμης, ακόμη και της ναρκισσιστικής εξουσίας, του φθόνου και της κτητικότητας.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει κάποιος που έχει μιλήσει ανοιχτά για αυτές, με τον δικό του τρόπο, και που στη δική μου κοσμοθέαση αποτέλεσε έναν φάρο ανακούφισης πως εμείς οι άνθρωποι είμαστε ικανοί να είμαστε στην πράξη η ηθική και η φιλοσοφία μας. Πως μπορούμε να τα βάλουμε με τις πλάνες, που μας βγάζουν ύπουλα από ότι καλό θα μπορούσαμε να είμαστε και να γίνουμε.

Συνήθως, οι ποιοτικοί άνθρωποι δεν αναγνωρίζονται στην εποχή τους.
Και κατά την άποψή μου είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό, μιας και αυτοί συνήθως δεν έχουν αυτήν την ανάγκη για αναγνώριση και αποδοχή, γιατί είναι συγκεντρωμένοι στο να κάνουν το καλύτερο που μπορούν και όχι στο να προκαλούν εντυπώσεις.

Ένας τέτοιος άνθρωπος κατά την δική μου άποψη είναι ο κύριος Άρης Σερβετάλης. Και όσα θα σου μοιραστώ παρακάτω αποτελούν την δική μου ματιά και όχι απαραίτητα και τις θέσεις του κυρίου Σερβετάλη.

Ως λάτρης του θεάτρου, που κάτι έχει να προσφέρει στην ψυχή του ανθρώπου, έχω παρακολουθήσει πολλές από τις παραστάσεις του. Όχι μόνο για τις υψηλού επιπέδου υποκριτικές του δεξιότητες, αλλά γιατί πάντα κάτι μένει στην ψυχή μου μέσα από τον τρόπο που ερμηνεύει, χωρίς καν να απαγγέλει κάποιες φορές με λόγο ομιλούμενο.

Υπήρξε όμως μία παράσταση, η οποία έμελλε να αφήσει ένα άλλο αποτύπωμα στην ψυχή μου. Μία παράσταση όπου εκείνος και η εξαιρετική κυρία Έφη Μπίρμπα, με αφορμή το έργο του, άλλου μεγάλου, κύριου Ντοστογιέφσκι, προκάλεσαν τον άνθρωπο να κοιτάξει το έρεβος μέσα του.

Δεν έχω πολλά να πω για την παράσταση, γιατί μίλησε από μόνη της και τα δικά μου λόγια είναι περιττά, όταν τα έργα μιλούν από μόνα τους.

Όμως, εκείνη η ιστορία που θέλω να σου μοιραστώ είναι για το χειροκρότημα. Εκεί που ο ηθοποιός βγάζει τη μάσκα του ρόλου του και είναι ένας πραγματικά γυμνός άνθρωπος μπροστά στα μάτια του θεατή. Εκεί που αφού τελειώσει το έργο που ποιεί ήθος, αποκαλύπτεται το ήθος του ανθρώπου πίσω από τον ρόλο.

Τη στιγμή εκείνη, άπαντες θεατές όρθιοι χειροκροτούσαν ασταμάτητα για πάνω από 15 λεπτά τους δύο ανθρώπους επί της σκηνής.

Και εκείνη ήταν η στιγμή που το νόημα του έργου ενσαρκώθηκε, έξω από το έργο και επί της σκηνής της πραγματικότητας της ζωής, μέσα από τον άνθρωπο Άρη και όχι τον ηθοποιό.

Το βλέμμα του, οι εκφράσεις του προσώπου του, η στάση του σώματός του, αλλά κυρίως η ψυχή του, όπως την έβλεπαν τα δικά μου μάτια, όλα στο σύνολό τους, χωρίς καμία εξαίρεση, φανέρωναν έναν μαχητή που μοιάζει να κερδίζει την μάχη έναντι στις ανθρώπινες ανάγκες του. Όλο του το σώμα, ακόμη και η παραμικρή κίνησή του, έδειχναν πόσο απείχε από τον ανθρώπου που τρέχει να χορτάσει την πείνα της ανάγκης της αποδοχής και της αναγνώρισης.  Και που η θέση αυτής της νίκης οδηγούσε τον μαχητή ταυτόχρονα να προστατεύει τόσο τον εαυτό του, όσο και τον θεατή από την Λερναία Ύδρα, που αθώα και αγνή, έρχεται να κατασπαράξει το καλό που μπορεί να υπάρξει μέσα στον άνθρωπο.

Η ταπεινότητα έδειχνε να λάμπει. Και έμοιαζε να είναι τόσο ισχυρά εδραιωμένη μέσα στον άνθρωπο. Ικανή όχι μόνο να καίει τα έσω, αλλά και τα έξω που έρχονταν μέσα από την αναγνώριση, τον θαυμασμό, την λατρεία και την επευφημία του θεατή.

Δεν ξέρω αν αυτός ο άνθρωπος προσπαθούσε να προστατεύσει μονάχα τον εαυτό του από το κενό της ματαιοδοξίας, ή αν γνώριζε ταυτόχρονα πως αυτή του η στάση προστάτευε και τον κάθε θεατή από το προσωπικό του μάταιο κενό.

Η καρδιά της ψυχής μου πλούτισε από την βιωματική γνώση της θεώρησης πως η ταπεινότητα δεν προστατεύει μόνο τον ταπεινό, αλλά και το περιβάλλον στο οποίο εκφράζει την ταπεινότητά του.

Είναι αντικειμενικά δύσκολο, στην εποχή που όλα κραυγάζουν και αγωνίζονται να λάμπουν, να μπορεί κανείς, από θέση ψυχής να φύγει μακριά από τις εσωτερικές του ανάγκες για αποδοχή και αναγνώριση, όταν του προσφέρονται απλόχερα και τόσο δελεαστικά, μέσα από την αντικειμενική αναγνώριση των κόπων του. 

Όμως, να που υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που ενώ βρίσκονται εκτεθειμένοι στο μάτι του κυκλώνα, έχουν κατακτήσει τη δύναμη να κερδίζουν τα μέσα και έξω αδηφάγα τέρατα.

Έχω βρεθεί και σε άλλες παραστάσεις, που σύσσωμοι οι θεατές αποθέωναν τους ηθοποιούς. Αλλά εκείνο το οποίο συνέβαινε στον άνθρωπο πια επί σκηνής δεν ήταν αυτό που είδα σε εκείνη, και σε όλες τολμώ να πω, τις παραστάσεις του κύριου Σερβετάλη.

Ο λόγος που σου μοιράζομαι αυτήν μου την εμπειρία, είναι γιατί θέλω να πω τόσο στον εαυτό μου, όσο και σε εσένα που διαβάζεις, πως παρά την ζοφερότητα των εποχών, υπάρχουν ανάμεσα μας αληθινοί μαχητές που, με το φως της ταπεινότητας της καρδιάς τους, κερδίζουν σιωπηλά, αθόρυβα και αόρατα τις σημαντικότερες και ουσιαστικότερες μάχες. Αυτές της ψυχής.

Όλα όσα σου μοιράστηκα είναι όσα εγώ βίωσα μέσα μου, ο τρόπος που εγώ είδα με τα μάτια της ψυχής μου, και η τόλμη της ερμηνείας ενός άλλου ανθρώπου, φυσικά και δεν είναι τοποθέτηση της προσωπικής του άποψης, αλλά η μαθητεία μου στο παράδειγμά του.

Πως η ταπεινότητα είναι μία αρετή που καίει τόσο τα μέσα όσο και τα έξω. Και όσο περισσότερο την πλησιάζουμε, τόσο μας αναγεννά μέσα από την φωτιά της, στο ύψος του καλού που μπορούμε να γίνουμε.