Θέληση και Αντίσταση στην αλλαγή

«Και ήρθε η μέρα που το ρίσκο να παραμείνεις κλειστό μπουμπούκι…
είναι πιο οδυνηρό απ' το ρίσκο που χρειαζόταν για ν' ανθήσεις»
Anais Nin

Πριν 2-3 μήνες στο κατώφλι του 2023 σε άκουσες συνειδητά και σκέφτηκες, είπες ή κατέγραψες νέα, καλύτερα, ωφελιμότερα δεδομένα που θα ήθελες να έχει η ζωή σου τη νέα χρονιά. Και γνώριζες, όπως γνωρίζεις και τώρα, πως όλα αυτά δεν γίνονται με ευχές, αλλά με πράξεις. Με εφαρμογή αλλαγών στις οποίες εντόπισες πως χρειάζεται να προβείς για να επέρθει ένα διαφορετικό αποτέλεσμα.

Κάποιοι «αποφάσισαν» να χάσουν κιλά, άλλοι να σταματήσουν το κάπνισμα, άλλοι να έχουν καλύτερες εργασιακές συνθήκες, άλλοι να πραγματοποιήσουν ένα ταξίδι, ένα όνειρο, κάτι νέο προς μάθηση, να αρχίσουν να ασκούνται, να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι. Και τόσα πολλά ακόμη, που η λίστα θα ήταν ατελείωτη.

Όμως, κάνοντας έναν απολογισμό λίγους μήνες μετά τα ευχολόγια και τα διαγγέλματα της νέας χρονιάς, το πιο πιθανό είναι να εντοπίσεις μία άβολη αλήθεια. Πως τα περισσότερα, για τα οποία ευχήθηκες από τα βάθη της καρδιάς σου, παραμένουν ως είχαν.

Κι αν πας λίγο πίσω στον χρόνο, ίσως διαπιστώσεις πως για πολλά συναπτά έτη, έκανες ίδιες ή παρόμοιες εξαγγελίες, τις οποίες μέχρι και σήμερα δεν έχεις υλοποιήσει ή προσπάθησες για λίγο και μετά τις άφησες.

Που σημαίνει, βάση απλής λογικής, δύο πράγματα :

• Δεν θέλεις πραγματικά να αλλάξεις
• Προτιμάς να ζεις όσα ήδη ζεις, ακόμη και αν δεν σε ωφελούν.

Αυτή είναι μία αλήθεια όχι θεωρητική, αλλά πραγματική και αντικειμενική. Μία διαπίστωση που εξάγεται από τα γεγονότα, τις πράξεις σου ή την απουσία τους.

Έρευνες έδειξαν πως μόνο το 10% των ανθρώπων ακολουθεί τις αποφάσεις του μέχρι επίτευξης του επιθυμητού αποτελέσματος. Και παράλληλα διαπιστώθηκε πως όσοι αποφασίζουν την περίοδο της αλλαγής του χρόνου να προβούν σε αλλαγές στη ζωή τους, τις εγκαταλείπουν το αργότερο μέχρι την δεύτερη Παρασκευή του Ιανουαρίου. Και γι' αυτό η ημέρα αυτή, προς τιμήν του φαινομένου έχει ονομαστεί «Quitter's Day».

Αν φέρεις στο μυαλό σου τι σκέφτεσαι και νιώθεις για όλα όσα θέλεις εκεί γύρω στην πρωτοχρονιά, ίσως διαπιστώσεις πως η θέληση και η πίστη σου είναι στα ύψη. Όμως, παρόλα αυτά, πραγματικά από τα μέσα Ιανουαρίου και μετά, μοιάζει σαν να ξεχνιέσαι και να επιστρέφεις σε όσα ήδη έκανες. 

Και το φαινόμενο αυτό πιθανότατα δεν το συναντάς μόνο τότε στη ζωή σου, αλλά πολλές φορές μέσα σε κάθε έτος, όπως ίσως και τώρα που είναι η αρχή της άνοιξης και νιώθεις πως θέλεις δυναμικά να ανοίξεις τα φτερά σου στις εμπειρίες της ζωής.

Όλα αυτά περιγράφουν μία από τις πιο συνηθισμένες, παράδοξες, εσωτερικές συγκρούσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η πλειοψηφία των ανθρώπων. Μία σύγκρουση η οποία, εκτός του ότι δεν οδηγεί σε λύση, προκαλεί απογοήτευση, πίεση, μείωση αυτοεκτίμησης, ενοχές και παραίτηση. Περιγράφουν την ταυτόχρονη ύπαρξη της βαθιάς θέλησης και βαθιάς αντίστασης στην αλλαγή.

Τι είναι αυτό όμως που κάνει δύσκολη και ακατόρθωτη, τόσο την έναρξη όσο και την διατήρηση της πορείας προς μία θετική αλλαγή;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι δεν θέλουν να αλλάξουν Κάποιοι από αυτούς είναι υπό τον έλεγχό τους, ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Το κυριότερο όμως είναι πως για πολλούς ανθρώπους αυτό που κατ' επανάληψη κάνουν, η συνήθειά τους, είναι τόσο αυτοματική και βαθιά ριζωμένη που αποτελεί μέρος της ταυτότητάς τους.

Αυτό, στην περίπτωση της αλλαγής, σημαίνει μία ενδεχόμενη απώλεια ενός μέρους της ταυτότητας. Κάτι που σηματοδοτεί μία αίσθηση ανυπαρξίας κατά την διάρκεια της μετάβασης από την παλιά κατάσταση, στη νέα. Μία αίσθηση ψευδή μεν, υπαρκτή δε.

Παράλληλα, οι αλλαγές που απαιτούν τροποποίηση της ταυτότητας σηματοδοτούν και αλλαγή του αντίστοιχου τομέα της ζωής, στον οποίο χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο το συγκεκριμένο μέρος της ταυτότητας. Όπως για παράδειγμα απώλεια φιλικών προσώπων, απώλεια απολαύσεων που δεν εξυπηρετούν τα επιθυμητά αποτελέσματα κλπ..

Έτσι, μπροστά στο ενδεχόμενο μιας αλλαγής, ελλοχεύει ασυνείδητα ο φόβος ανατροπής του εαυτού και της ζωής, όπως αυτή υφίσταται μέχρι και πριν την αλλαγή.

Δηλαδή, τις περισσότερες φορές, γίνεται μία ασυνείδητη αποτίμηση ρίσκου, κόστους, οφέλους και εξανεμίζεται η διάθεση να πληρώσουμε το τίμημα προκειμένου να έχουμε το αποτέλεσμα.

Εκείνα που συνήθως μας εμποδίζουν να αλλάξουμε είναι :

• Η αίσθηση αβεβαιότητας
• Η απώλεια ελέγχου
• Η ξαφνική μετάβαση
• Ο φόβος πως αυτό που έκανα μέχρι χθες ήταν λάθος
• Ο φόβος της αποτυχίας
• Ο φόβος της επιτυχίας και των ευθυνών που την συνοδεύουν
• Η έλλειψη πίστης στον εαυτό
• Η μη υγιής αυτοπεποίθηση
• Η έλλειψη αυτοπειθαρχίας
• Η έλλειψη πόρων που απαιτούνται για την αλλαγή
• Ο φόβος προσωρινής απώλειας της ταυτότητας
• Ο όγκος της εργασίας που απαιτείται
• Ο νοητικός, ψυχικός, σωματικός κόπος που χρειάζεται να επενδυθεί
• Ο χρόνος που χρειάζεται να αποδοθεί στο εγχείρημα

Όμως,

• Δεν χρειάζεται να φτάνουμε στο σημείο να αναγκαζόμαστε να αλλάξουμε επειδή ο πόνος του να μείνουμε ίδιοι είναι μεγαλύτερος από τον «πόνο» της αλλαγής.
• Δεν χρειάζεται να φτάνουμε σε αυτό το σημείο για να ξεπεράσουμε την γνωστική, ψυχική και πρακτική αντίσταση που εμφανίζουμε μπροστά στις αλλαγές που επιθυμούμε.
• Δεν χρειάζεται να προοδεύουμε στην ζωή μας ουσιαστικά και βαθιά μόνο όταν δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Όπως για παράδειγμα η επιβαλλόμενη αλλαγή του να κόψω την υπερβολική κατανάλωσή γλυκών, αφού αρχίσει το σάκχαρό μου να διαμαρτύρεται.

Ο σημαντικότερος από όλους τους παράγοντες για να κινητοποιηθεί κανείς προς μία αλλαγή είναι το κίνητρο. Δηλαδή, αυτό που σε κινεί προς την αλλαγή. Αυτό το βαθύ γιατί, που όταν μπορέσεις να το απαντήσεις απλά και ξεκάθαρα, θα ενεργοποιεί την κινητοποίηση και την επαναφορά σου στον στόχο, ακόμη και όταν τα πράγματα ζορίζουν. Είναι εκείνος ο παράγοντας που θα θέσει σε κίνηση τους πιο σημαντικούς συμμάχους, όπως την αντοχή, την ανθεκτικότητα, την αυτοπειθαρχία, την αντίσταση στην ηδονή, την επιμονή.

Και όταν το κίνητρο σου για αλλαγή είναι μεγαλύτερο από το κίνητρο σου για την παραμονή στην κατάσταση που ήδη είσαι, τότε θα αρχίσεις να κατευθύνεσαι προς την πραγματοποίηση της αλλαγής.

Υπάρχει όμως ένα πολύ σημαντικό βήμα πριν τον οριστικό προσδιορισμό του γιατί.

Αυτό το γιατί χρειάζεται να αφορά εσένα και όχι οτιδήποτε ή οποιονδήποτε άλλον, όπως για παράδειγμα το αντικείμενο εργασίας σου, τα παιδιά σου, τον σύντροφό σου ή ότι άλλο. Χρειάζεται να είναι το δικό σου γιατί. Εσύ γιατί έχεις αυτήν την εσωτερική ώθηση για την συγκεκριμένη αλλαγή.

Για παράδειγμα, θέλω να δημιουργήσω περισσότερα χρήματα για να αγοράσω ένα διαμέρισμα, ώστε με το ενοίκιο από αυτό να εξασφαλίσω τις σπουδές του παιδιού μου. Αν η απάντηση σου στο γιατί, είναι το παιδί σου, τα χρήματα, οι σπουδές τότε θα βρεθούν χίλιοι λόγοι που δεν θα φτάσεις τον στόχο σου. Αν όμως η απάντηση είναι η αγάπη, τότε θα βρεις χίλιους λόγους και τρόπους για να το πραγματοποιήσεις. Ή για παράδειγμα θέλω να χάσω κιλά. Αν η απάντηση στο γιατί είναι το να αρέσω, το να βρω σύντροφο κλπ. τότε θα παραιτηθώ σύντομα του εγχειρήματος. Ενώ αν η απάντηση είναι επειδή θέλω να σέβομαι το σώμα μου και να σταματήσω να τρώω τα συναισθήματά μου, τότε το αποτέλεσμα θα είναι πολύ διαφορετικό.

Η αλλαγή είναι ένας μόνιμος παράγοντας στη ζωή μας και αν αυτός ο παράγοντας αποτελεί συνειδητή επιλογή για πρόοδο και εκπλήρωση στη ζωή, τότε η ζωή μας θα πάψει να είναι γεμάτη ανεκπλήρωτες θελήσεις και θα μετασχηματιστεί σε έναν τόπο που όλα μπορούν να εκπληρωθούν.

Κάθε στιγμή, είναι η πιο κατάλληλη στιγμή για να επιτρέψουμε στην εσωτερική μας αλήθεια να μας οδηγήσει σε όσα ΜΠΟΡΟΥΜΕ να ζήσουμε. 

Αν θέλεις να διαβάζεις περισσότερα άρθρα σαν και αυτό, γίνε μέλος της παρέας μας, κάνοντας την εγγραφή σου στο NewsLetter του Compose a DreamLife.