Υγιή όρια, χωρίς αυτογνωσία, δεν γίνεται 

Τα όρια, παρόλο, που έχουν γίνει της μόδας, και στο όνομά τους έχουν γίνει πολλές μεγάλες επαναστάσεις, δεν αποτελούν σημείο απελευθέρωσης του ανθρώπου από τις «κακές» συμπεριφορές των άλλων.

Η απουσία ορίων είναι ένα σύμπτωμα και όχι η αιτία των θεμάτων που αντιμετωπίζει κάποιος, σε όποια μορφή σχέσης της ζωής του.

Μπορούν να αποτελέσουν την αφορμή για ένα ταξίδι αλλαγής, όμως αποτελούν το μέσο για την αλλαγή και όχι την αιτία – πηγή, τόσο του προβλήματος, όσο και της της αλλαγής.

Όταν γίνει εντοπισμός έλλειψης ορίων, τότε αυτοματικά σηματοδοτείται η επιτακτική ανάγκη για αυτογνωσία, αυτεπίγνωση και πολλές φορές και για ψυχοθεραπεία, αναλόγως του είδους και του βάθους της αιτίας που προκαλεί το σύμπτωμα της απουσίας ορίων.

Δίχως αυτογνωσία, αυτεπίγνωση ή και ψυχοθεραπεία η υγιής εξισορρόπηση των ορίων καθίσταται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων απίθανη.

Όπως κάθε τι στη ζωή, έτσι και στην περίπτωση των ορίων, υπάρχει μία βαθύτερη αιτία που προκαλεί το συγκεκριμένο φαινόμενο.

Συνήθως οι άνθρωποι με μεγάλη ευκολία κατηγορούμε τους άλλους γύρω μας για όσα μας συμβαίνουν.

Όμως, κατά πόσο είναι αυτή η αντικειμενική πραγματικότητα στην περίπτωση των ορίων;

Όσο ειδυλλιακή και αν μοιάζει αυτή η αιτιολόγηση, η αιτία απουσίας υγιών ορίων δεν βρίσκεται στους άλλους, αλλά μέσα μας.

Η πιο προφανής και συνήθης αιτία που θα εντοπίσουμε, με έναν πρόχειρο, αλλά πολύ βολικό συλλογισμό, είναι η καλοσύνη και η υπέρμετρη δοτικότητα από την μία πλευρά και η αχαριστία και ασυδοσία των άλλων από την άλλη.

Και εδώ είναι που απαιτείται προσοχή, καθώς αυτό αποτελεί την μύτη του παγόβουνου, που σε πολλές περιπτώσεις είναι και μία πλασματική προσέγγιση.

Ας ξεκινήσουμε με την πραγματική ιστορία ενός ανθρώπου που στράφηκε στον διδάκτωρ ψυχολογίας Γ. Πιντέρη για στήριξη, συμβουλή και βοήθεια στο θέμα που αντιμετώπιζε.

Ο άνθρωπος αυτός, περί τα 50 έτη του, είχε φτάσει στο χείλος της αγανάκτησής του, και σκεφτόταν να χωρίσει την γυναίκα του, καθώς όλα περνούσαν από τα χέρια του, ενώ εκείνη δεν έκανε τίποτα. Όσο και αν είχε προσπαθήσει να αλλάξει τα πράγματα μαζί της, εκείνη συνέχιζε να γεύεται στο έπακρο την κατανόηση, την δοτικότητα και την καλοσύνη του, ενώ εκείνος είχε πια εξαντληθεί και ξεμείνει από ενέργεια. Οπότε και είχε φτάσει στο σημείο όπου σχεδόν είχε αποφασίσει να την χωρίσει και να βρει μία νέα σύντροφο.

Ο κ. Πιντέρης του είπε να μην προβεί σε οποιαδήποτε απόφαση προς λύση της σχέσης, αν δεν έκανε πρώτα ψυχοθεραπεία.

Ο κύριος φυσικά δεν τον άκουσε. Χώρισε την γυναίκα του, βρήκε νέα σύντροφο και ξανά παντρεύτηκε.

Μετά από λίγα χρόνια, και αφού πέρασαν τα μέλια, τα γλέντια και οι χοροί, ο άνθρωπος αυτός ξανά εμφανίστηκε στο γραφείο του ψυχολόγου, ζητώντας βοήθεια, αφού πάλι ήθελε να χωρίσει, μιας και η δεύτερη γυναίκα του, ήταν ακριβώς σαν την πρώτη. και η ανάγκη του να καταλάβει γιατί διάλεγε τόσο ίδιες συντρόφους ήταν μεγάλη.

Πίσω από αυτήν την περίπτωση κρυβόταν ένα πολύ σοβαρότερο θέμα και δεν ήταν απλά μία περίπτωση εκμετάλλευσης καλοσύνης και δοτικότητας.

Εδώ η πηγή της απουσίας ορίων ήταν πως το προφανές θύμα, αποτελούσε ύπουλα τον υπαίτιο θύτη. Το οποίο, όχι μόνο δημιουργούσε συνθήκες εξάντλησης του εαυτού του, αλλά αποδυνάμωσης, εγκλωβισμού και περιορισμού του φαινομενικού θύτη, έτσι ώστε να μπορεί να κατηγορεί το φαινομενικό θύμα, τον φαινομενικό θύτη για τα δεινά του.

Κοιτώντας λίγο βαθύτερα διαπιστώνουμε τελικά πως άλλος ήταν το θύμα και άλλος ο θύτης, ανεξάρτητα από τη μάσκα που τους προσάρτησε ο πραγματικός θύτης, ώστε να κρυφτεί εντέχνως και από την ίδια του την ματιά.

Δηλαδή, η περίπτωση αυτή υπαγόταν στην κατηγορία των ανθρώπων, όπου κάποιος/κάποια μπορεί να προσπαθήσει και να καταφέρει να φτιάξει τον ερωτικό σύντροφο του στα «μέτρα» του, με στόχο την προβολή του δυναμισμού του, του εγώ, της υπέρμετρης διαθεσιμότητας, της καλοσύνης, της δοτικότητας, της υπερπροσφοράς αφαιρώντας με τον τρόπο του, τον δυναμισμό, την αυτάρκεια, την συνέργεια, την αποτελεσματικότητα από τον /την σύντροφο, με υποσυνείδητο σκοπό να γίνεται ο άλλος ολοένα και αυξανόμενα πιο παθητικός.

Όσες νέες συντρόφους και αν εύρισκε ο κύριος της παραπάνω ιστορίας, όλες θα κατέληγαν στο ίδιο αποτέλεσμα, ειδικά αν η αυτοπεποίθησή τους δεν ήταν υγιής. Και φυσικά εκ πρώτης όψεως, όλες θα ήταν υπαίτιες της κακής του τύχης, στις συντροφικές σχέσεις.

Και το δυστυχές είναι πως αυτός ο άνθρωπος θα αδυνατούσε να δημιουργήσει κάποια στιγμή στην πορεία του μία υγιή σχέση, στην οποία θα ευημερούσε και εκείνος και η σύντροφος του.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους, μέσης ψυχικής υγείας, ο πραγματικός θύτης της περίπτωσης καταλήγει σε συμπεράσματα πως ο άλλος ήταν πολύ ελαττωματικός για τα δικά του ζητούμενα, και εκεί εμφανίζεται εσφαλμένα ο παράγοντας της τελειότητας.

Ένας παράγοντας που παραπλανεί, καθώς το φαινομενικό θύμα αρχίζει να εργάζεται επί της ανάγκης του για τελειότητα, αντί να στραφεί εντός και να δει γιατί και με ποιους τρόπους παγιδεύει τους άλλους στην ελαττωματικότητα, ώστε να μπορεί να παρουσιάζεται πάντα ως το θύμα της υπόθεσης, εναποθέτοντας ταμπέλες τελειότητας στον εαυτό του και ανικανότητας και αχρηστίας στους άλλους.

Η περίπτωση αυτή δεν αφορά μόνο τις συντροφικές σχέσεις, αλλά οποιουσδήποτε είδους σχέσεις, (φιλικές, εργασιακές, αδερφικές, γονιού - παιδιού κλπ.).

Όπως για παράδειγμα, η μαμά που κάνει τα πάντα για όλους και κανείς δεν την υπολογίζει, ενώ ταυτόχρονα δεν αφήνει κανένα περιθώριο στον σύντροφό και στα παιδιά της να είναι αυτοδύναμοι και αυτάρκεις, έτσι ώστε να μπορεί να τους κατηγορεί για όσα δεν έκανε στη ζωή της, εφόσον θυσιάστηκε για αυτούς. Ενώ ταυτόχρονα, μετά την ενηλικίωσή τους, τους κατηγορεί ως αχάριστους και νιώθει παραμελημένη, όταν τα παιδιά της δεν της επιτρέπουν να γίνεται παρεμβατική στη ζωή τους.

Όπως γίνεται κατανοητό, υιοθετώντας ένα απλό όχι στην συμπεριφορά δεν θα μπορούσε να αλλάξει απολύτως τίποτα. Μιας και η αιτία βρίσκεται πολύ βαθύτερα, και είναι τόσο καλά καλυμμένη πίσω από την ταμπέλα του θύματος ή και του σωτήρα και όσα ο καθένας παρουσιάζει.

Η υπόθεση των ορίων, λοιπόν, έχει αποτελέσει μία καλή καραμέλα, για να δικαιολογήσουμε ως θύματα τον εαυτό μας, ώστε να κλαίμε απαρηγόρητα πάνω από την μαύρη τύχη μας, που όλο μας τυχαίνουν αχάριστοι άνθρωποι, χωρίς αυτό φυσικά να αποκλείει τις περιπτώσεις αχάριστων ανθρώπων.

Όμως, πριν από την εφαρμογή οποιασδήποτε συμβουλής για την απόκτηση ορίων, χρειάζεται να δούμε πέρα από την βολικότητα και να στρέψουμε το βλέμμα μας εντός.

Να εξετάσουμε πρώτα από όλα τον εαυτό μας και να εντοπίσουμε την δική μας συνεισφορά, υπαιτιότητα και ευθύνη στην όποια κατάσταση αντιμετωπίζουμε. Καθώς μπορεί να έχουμε μεγαλύτερη συμμετοχή, από όση νομίζουμε, σε μία κατάσταση παθογένειας. Και σε πολλές περιπτώσεις να είμαστε και οι δημιουργοί της.

Σε ότι και αν εργαζόμαστε, λοιπόν, σε ότι και αν θέλουμε να αλλάξουμε, το σημείο εκκίνησης χρειάζεται να είναι ο εαυτός μας, ο τρόπος λειτουργίας του, και η προσέγγιση της αντικειμενικής εικόνας, πέρα από όσα συντηρούν τις όποιες δυσλειτουργίες μέσα μας.

Αν θέλουμε να αλλάξουμε τα όρια μάς και να τα φέρουμε σε ένα υγιές επίπεδο, είναι ζωτικής σημασίας να προβούμε σε αυτογνωσία.

Αν θέλεις να κάνεις ένα πρώτο βήμα προς την αλλαγή των ορίων σου δοκίμασε το εξής απλό :

• Με ποιον τρόπο συμμετέχω εγώ σε αυτήν την κατάσταση;
• Με ποιον τρόπο συντηρώ εγώ αυτήν την κατάσταση;
• Πέρα από το δίκιο μου, που και σε τι έγκειται η δική μου ευθύνη σε αυτήν την κατάσταση;
• Υπάρχει περίπτωση με κάποιο κρυφό τρόπο, εκτός από τον ρόλο του θύματος ή του σωτήρα, να διαδραματίζω και τον ρόλο του θύτη;

Και αφού έχουμε απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα, μπορούμε να προχωρήσουμε στην εξέταση του αν πράγματι έχουμε κάποιον ολοκληρωτικά αχάριστο, εκμεταλλευτή κλπ απέναντι μας, και σταδιακά να εντοπίσουμε τα σημεία διαχείρισης και αντιμετώπισης της κατάστασης.

Είναι ζωτικής σημασίας να αναπτύξουμε υγιή όρια, αλλά με ορθή επίγνωση του πότε, που και σε ποιον χρειάζεται να τα θέσουμε, Καθώς δεν είναι πάντα όλα ρόδινα στον εσωτερικό κόσμο του εαυτού μας και του χαρακτήρα μας. 

Αν θέλεις να διαβάζεις περισσότερα άρθρα σαν και αυτό, γίνε μέλος της παρέας μας, κάνοντας την εγγραφή σου στο NewsLetter του Compose a DreamLife.