διαλογισμός

Περιεχόμενα :

• Τι είναι ο διαλογισμός 
• Πηγές προέλευσης διαλογισμών
• Είδη διαλογισμού
• Τομείς εφαρμογής
• Αποτελέσματα - Οφέλη - Αντενδείξεις
• Κριτήρια επιλογής 

Διαλογισμός

Ο διαλογισμός είναι μια αρχαία διαδικασία που χρονολογείται χιλιάδες χρόνια πίσω και την συναντούμε σε διάφορους πολιτισμούς, φιλοσοφίες, θρησκείες από όλο τον κόσμο, μέσα από διάφορες μορφές, τεχνικές και πρακτικές. 

Παρά την ηλικία της, αυτή η διαδικασία έχει παγκόσμια απήχηση στην σύγχρονη ανθρωπότητα, επειδή προσδίδει οφέλη στην γενική και ειδική ευεξία του ανθρώπου, στην νοητική - ψυχική - σωματική υγεία του, αλλά και τον οδηγεί στην ανάπτυξη συνειδητής επαφής με τα βαθύτερα στρώματα της ύπαρξης, της διανόησης και του ψυχισμού του. Γι' αυτό πλέον οι ανθρωπιστικές επιστήμες, όπως η ψυχιατρική και η ψυχολογία, συμπληρώνουν τις εφαρμοσμένες πρακτικές τους με ποικιλία διαλογιστικών τεχνικών, οι οποίες ονομάζονται mindfulness applications. 

Τί είναι ο διαλογισμός;

Διαλογισμός δεν είναι απλώς η εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας, ενός ανθρώπου που κάθεται οκλαδόν με τα χέρια ακουμπισμένα στα πόδια, μυρίζοντας ωραίες ευωδίες, ακούγοντας μελωδίες, βιώνοντας την απόλυτη χαλάρωση και αρμονία. 

Η λέξη διαλογισμός στις ημέρες μας αποτελεί μία ομπρέλα που φιλοξενεί μία τεράστια ποικιλία μορφών, τεχνικών και πρακτικών. Και αναλόγως του κλάδου που προσεγγίζει την συγκεκριμένη λέξη υπάρχουν και οι αντίστοιχες ερμηνείες. Μερικά παραδείγματα : 

Ορισμοί που θα συναντήσεις στα λεξικά : 

«σκέφτομαι βαθιά για (κάτι)», «εστίαση του μυαλού σε κάτι για μια χρονική περίοδο», «η πράξη εστίασης της προσοχή σε ένα μόνο πράγμα, είτε ως θρησκευτική δραστηριότητα, είτε ως τρόπο επίτευξης ηρεμίας και χαλάρωσης», «η νοητική άσκηση (όπως η συγκέντρωση στην αναπνοή ή η επανάληψη ενός μάντρα) με σκοπό την επίτευξη υψηλότερου επιπέδου πνευματικής επίγνωσης»

Επιστημονικοί ορισμοί :

Στη σύγχρονη ψυχολογική έρευνα, ο διαλογισμός έχει οριστεί και χαρακτηριστεί με διάφορους τρόπους, αλλά κυρίως ως μέσο θεραπείας και απόπειρα να προσπεράσει ο άνθρωπος την αντανακλαστική λειτουργία, τη λογική σκέψη ή τη νόηση, ώστε να επιτευχθεί μια βαθύτερη χαλαρή κατάσταση.

Από την τεχνική πλευρά η σύγχρονη επιστήμη άρχισε να μελετά λεπτομερώς αυτήν την πρακτική μόνο τις τελευταίες δεκαετίες κατορθώνοντας με τις σύγχρονες διαγνωστικές και απεικονιστικές τεχνικές, (όπως η ηλεκτροεγκεφαλογραφία - EEG και η μαγνητική τομογραφία - fMRI), να εντοπίσει μετρήσιμα, πως ο διαλογισμός μπορεί να επηρεάσει θετικά τον εγκέφαλο και την νοητικο-ψυχική υγεία.

Διαχωρισμός γενικευμένων τεχνικών από τις θρησκευτικές διαδικασίες διαλογισμών

Η πλειοψηφία των διαλογισμών που επικρατούν στον δυτικό πολιτισμό είναι αποσπασμένα μέρη πρακτικών από ολοκληρωμένα συστήματα διαλογισμών που βασίζονται είτε σε φιλοσοφικά, είτε σε θρησκευτικά ρεύματα. Για παράδειγμα οι μοναχοί διαφόρων ειδών πίστης, έχουν ως μέρος της καθημερινότητάς τους, διαλογισμούς που τελούνται σε συγκριμένες ώρες της ημέρας, με συγκεκριμένο σκοπό και κάθε πτυχή της ζωής τους ακολουθεί τον αντίστοιχο κανόνα και κώδικα της θρησκευτικής ή φιλοσοφικής δεοντολογίας. Από την άλλη πλευρά κάποιοι από τους διαλογισμούς αυτών των ρευμάτων χρησιμοποιούνται από άλλους "κλάδους" με διαφορετικό σκοπό, ως μεμονωμένα μέρη, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, χωρίς να ακολουθούν την πίστη, την δεοντολογία, τον λειτουργικό σκοπό ή και τις διαδικασίες που συνοδεύουν τον διαλογισμό. 

Το κατά πόσο η πρακτική μεμονωμένων μερών προσφέρει τα ίδια αποτελέσματα ή οδηγεί ακόμη και σε "παρενέργειες" δεν έχει μελετηθεί και διαπιστωθεί. Το βέβαιο είναι πως όταν κάτι χάνει την ουσία του, αποκλίνει και στο τελικό αποτέλεσμα, χωρίς αυτό να αναιρεί τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν. 

Πηγές προέλευσης διαλογισμών

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την πηγή προέλευσης των διαλογισμών, ακόμη και αν είναι ένα απομονωμένο μέρος κάποιας πρακτικής, διότι κάθε πηγή μπορεί να αντιπροσωπεύει μία θρησκεία, φιλοσοφία, θεώρηση κλπ. Έχοντας αυτήν την πληροφόρηση θα είμαστε σε θέση να διακρίνουμε αν αυτό το μέρος επηρεάζεται και οδηγεί σε συγκεκριμένα αποτελέσματα είτε σωματικά, είτε ψυχικά είτε διανοητικά, παρέχοντας στον εαυτό μας την δυνατότητα της συνειδητής επιλογής.

Συνοψίζονται παρακάτω οι πιο γνωστές πηγές προέλευσης διαλογισμών που συναντούμε συχνότερα στους δυτικούς πολιτισμούς : 

Διαλογισμοί από τον Βουδισμό  : Ο διαλογισμός αποτελεί μέρος του μονοπατιού προς την αφύπνιση και την επίτευξη του νιρβάνα. Αυτά που συναντούμε πιο συχνά είναι το bhāvanā ("ανάπτυξη") και οι βασικές πρακτικές των σωματικών στοχασμών και anapanasati (συνειδητότητα της αναπνοής μέσα και έξω), με αποκορύφωμα το jhāna/dhyāna ή το samādhi. Αρκετές διαφορετικές μορφές διαλογισμού έχουν την προέλευσή τους στον Βουδισμό (ο οποίος θεωρείται και φιλοσοφία και θρησκεία, ανάλογα με το έθνος προέλευσης). Ο διαλογισμός Theravadan είναι πιο συνηθισμένος στη Νοτιοανατολική Ασία, ειδικά στην Ινδία και την Ταϊλάνδη. Ο βουδιστικός διαλογισμός Ζεν ξεκίνησε από την Κίνα και διάφορες μορφές του τελικά εξελίχθηκαν αλλού, όπως ο ιαπωνικός βουδιστικός διαλογισμός Ζεν. Ο Θιβετιανός βουδιστικός ταντρικός διαλογισμός προέρχεται από το πρώην έθνος του Θιβέτ.

Διαλογισμοί από τον Ινδουισμό : Υπάρχουν πολλές σχολές και μορφές διαλογισμού στον Ινδουισμό. Στον προ-μοντέρνο και παραδοσιακό Ινδουισμό, τη Yoga  και το Dhyana που έχουν ως στόχο την «καθαρή επίγνωση» ή «καθαρή συνείδηση», που δεν διαταράσσεται από τις λειτουργίες του νου. Οι μεταγενέστερες εξελίξεις περιλαμβάνουν τη Hatha Yoga και Tantra. Οι περισσότερες πρακτικές στηρίζονται σε σωματικές ασκήσεις, τεχνικές αναπνοών και στοχασμούς και στη Φιλοσοφία Vedanta. Η σύγχρονη μορφή που έχει αποκτήσει η Yoga στους δυτικούς πολιτισμούς έχει τη βάση της σε διαλογισμούς, τεχνικές και ασκήσεις από το παραδοσιακό μονοπάτι του Ινδουισμού και μπορεί να λαμβάνει θρησκευτικές και μη θρησκευτικές εκτάσεις.

Διαλογισμοί από τον "Σιχισμό" Sikhism : Στον Σιχισμό, το simran (διαλογισμός) και οι καλές πράξεις είναι και οι δύο απαραίτητες για την επίτευξη των πνευματικών στόχων του Σιχ· Χωρίς καλές πράξεις ο διαλογισμός είναι μάταιος. Όταν οι Σιχ διαλογίζονται, στοχεύουν να νιώσουν την παρουσία του Θεού και να αναδυθούν στο θείο φως. Και πιστεύεται πως μόνο η θεία θέληση ή εντολή του Θεού επιτρέπει σε έναν Σιχ να αναπτύξει την επιθυμία για διαλογισμό. Το Nām Japnā περιλαμβάνει την εστίαση της προσοχής κάποιου στα ονόματα ή τις μεγάλες ιδιότητες του Θεού. Περιλαμβάνει τεχνικές από τον παραδοσιακό Ινδουισμό και την Yoga με κύρια εστίαση στους παρατεταμένους στοχασμούς  και την συγκέντρωση του νου σε προκαθορισμένα σημεία συγκέντρωσης. 

Διαλογισμοί από τον Ταοϊσμό : Ο Ταοϊσμός θεωρείται ως ένα θρησκευτικό και φιλοσοφικό μονοπάτι, όπως και ο Βουδισμός. Έχει τις καταβολές του στην Κίνα και είναι περισσότερο γνωστός μέσα από τα γραπτά του ιδρυτή του Laozi ( "Lao Tzu" ή "Lao-Tze"). Εμπεριέχει τεχνικές που περιλαμβάνουν τη συγκέντρωση, την οπτικοποίηση, την καλλιέργεια τσι, την ενατένιση και τους διαλογισμούς επίγνωσης. Οι παραδοσιακές Ταοϊστικές διαλογιστικές πρακτικές επηρεάστηκαν από τον κινεζικό βουδισμό γύρω στον 5ο αιώνα και επηρέασαν την παραδοσιακή κινεζική ιατρική και τις κινεζικές πολεμικές τέχνες.

Διαλογισμοί από τον Χριστιανισμό : Η προσευχή, σύμφωνα με τους μελετητές, αποτελεί και αυτή ένα είδος διαλογισμού, γι' αυτό και θεωρείται πως ο χριστιανισμός περιέχει και αυτός κάποιες "τεχνικές" διαλογισμού. Ο χριστιανικός διαλογισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για την προσευχή όπου γίνεται μια δομημένη προσπάθεια να έρθει σε επαφή ο προσευχόμενος με τις αποκαλύψεις του Θεού και σκόπιμα να στοχαστεί πάνω σε αυτές. Υπάρχουν πολλά γραπτά κείμενα από τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, στα οποία αναφέρονται νοητικοί στοχασμοί με βάση την προσοχή και την συγκέντρωση, αλλά και τεχνικές σιωπής, απομόνωσης, περιορισμών, εργασιών και νηστειών, οι οποίες συνοδεύουν την προσευχή.

Διαλογισμοί από τον Εβραϊσμό :  Ο εβραϊκός διαλογισμός περιλαμβάνει πρακτικές τακτοποίησης του νου, ενδοσκόπηση, οπτικοποίηση, συναισθηματική ενόραση, ενατένιση θεϊκών ονομάτων ή συγκέντρωση σε φιλοσοφικές, ηθικές ή μυστικιστικές ιδέες. Ο διαλογισμός μπορεί να συνοδεύει μία μη δομημένη, προσωπική εβραϊκή προσευχή, μπορεί να αποτελεί μέρος δομημένων εβραϊκών υπηρεσιών ή μπορεί να είναι ξεχωριστός από τις πρακτικές προσευχής. Ο διαλογισμό θεωρείται ως οδηγός στο devekut (της προσκόλλησης στον Θεό). Οι εβραϊκοί όροι για τον διαλογισμό περιλαμβάνουν hitbodedut («αυτο-απομόνωση») ή hitbonenut/hisbonenus («στοχασμός»).

Διαλογισμοί από τον Ισλαμισμό :  Στον Ισλαμισμό συναντούμε το Salah που είναι υποχρεωτικές προσευχές αφοσίωσης που εκτελούνται πέντε φορές την ημέρα. Το σώμα περνά μέσα από διάφορες σωματικές θέσεις, καθώς το μυαλό επιτυγχάνει ένα επίπεδο συγκέντρωσης που ονομάζεται khushu. Ένας άλλος προαιρετικός τύπος διαλογισμού, που ονομάζεται dhikr, που σημαίνει μνήμη και αναφορά του Θεού, περιλαμβάνει την επανάληψη των 99 Ονομάτων του Θεού.

Διαλογισμοί από τον Σουφισμό :  ο Σουφισμός είναι ένα μυστικιστικό σώμα θρησκευτικής πρακτικής, που βρίσκεται κυρίως στο Σουνιτικό Ισλάμ αλλά και στο Σιιτικό Ισλάμ, το οποίο χαρακτηρίζεται από εστίαση στην ισλαμική πνευματικότητα, την τελετουργία, τον ασκητισμό και τον εσωτερισμό. Περιλαμβάνει συγκεκριμένες τεχνικές διαλογισμού ελέγχου της αναπνοής, επανάληψη ιερών λόγων, αλλά και σωματικών κινήσεων. Μία από τις γνωστές στον δυτικό κόσμο πρακτική είναι οι στροβιλισμοί των δερβίσηδων. 

Διαλογισμοί από την αρχαία Ελλάδα : Παρότι δεν φτάνουν πολλά γραπτά κείμενα στην σύγχρονη εποχή σχετικά με το θέμα, από όσα σώζονται, οι διαλογισμοί αυτοί φαίνεται πως αφορούσαν την αυτογνωσία, την ενδοσκόπηση, τον στοχασμό, την ανάμνηση, την εξέλιξη της ανθρώπινης ύπαρξης σε μία ανώτερη εκδοχή της (π.χ. του ήρωα). Οι πιο γνωστοί που γνωρίζουμε πως ασχολήθηκαν με αυτά τα θέματα είναι ο Πυθαγόρας, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης κ.α. . Εικάζεται πως στις τεχνικές χρησιμοποιούνταν και η μαθηματική ανάλυση και η γεωμετρία, εκτός από τον στοχασμό, την φιλοσοφική ενατένιση κλπ. . Μονοπάτια τα οποία αναπτύχθηκαν προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν τα Ελευσίνια μυστήρια, η σχολή του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα κ.α. . 

Διαλογισμοί της σύγχρονης εποχής : Οι διαλογισμοί έχουν στην πλειοψηφία τους ως πηγές προέλευσης θρησκευτικά και φιλοσοφικά μονοπάτια των περασμένων αιώνων. Στην σύγχρονη εποχή, και μέσα από την ανάπτυξη της επαφής των διαφορετικών πολιτισμών, έχουν αναπτυχθεί και σύγχρονες τεχνικές διαλογισμών που έχουν ρίζες στους προηγούμενους αιώνες. Μερικές από αυτές είναι τεχνικές από τον Osho, διαλογισμοί Transcendental, διαλογισμοί Heartfulness, διαλογισμοί Mindfulness κλπ. 

Στην σύγχρονη εποχή διάφορες ασκήσεις ή τεχνικές αναπνοών και καθοδηγούμενων οπτικοποιήσεων ή καθοδηγούμενων νοητικών στοχασμών έχουν εισαχθεί στις ανθρωπιστικές επιστήμες, Μερικές από τις πιο γνωστές εφαρμογές περιλαμβάνουν : μουσική διαλογισμού, δεκτική μουσικοθεραπεία, καθοδηγούμενη οπτικοποίηση, mindfulness. τεχνικές ύπνωσης για θεραπεία τραυμάτων, χαλάρωση, χρωματοθεραπεία κλπ. Οι τεχνικές αυτές εισήχθησαν κυρίως από τον Carl Jung και τον  Erich Fromm και σταδιακά ενσωματώθηκαν σε πολλές μεθόδους ψυχοθεραπείας και ψυχανάλυσης. 

Όσο προχωρά η έρευνα σχετικά με τα οφέλη του διαλογισμού στον άνθρωπο, όλο και περισσότερα κέντρα υγείας (νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης κλπ) εισάγουν και συμπληρώνουν τις συμβατικές θεραπείες τους με διαλογισμούς, reiki, τεχνικές οπτικοποίησης και ασκήσεις αναπνοών. 

(Σημείωση : Αναφέρθηκαν οι πιο γνωστές πηγές προέλευσης διαλογισμών. Πέραν αυτών συναντούμε και άλλες γνωστές τεχνικές οι οποίες προκύπτουν συνήθως από κάποια από τις παραπάνω πηγές, όπως για παράδειγμα το reiki, το tai chi ή ακόμη και τεχνικές των Shaolin κλπ.)

Είδη διαλογισμών 

Στη σύγχρονη εποχή συναντούμε πολλά είδη διαλογισμών, με την πλειοψηφία τους να προέρχεται από θραύσματα τεχνικών και πρακτικών των αρχαίων πολιτισμών από όλο τον κόσμο που φτάνουν μέχρι τις ημέρες μας. 

Όπως αναφέραμε με την λέξη διαλογισμός μπορεί να εννοούμε πρακτικές αναπνοών, τεχνικές χαλάρωσης, πρακτικές θεραπείας, μορφές προσευχής, πρακτικές ενδοσκόπησης, τεχνικές νοητικών απεικονίσεων και εστίασης, πρακτικές ενεργητικών οραματισμών ή δυναμικών διεργασιών ανάμνησης κλπ. με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση, παρανοήσεις, και πολύ περισσότερο λάθος εφαρμογή των τεχνικών.

Για να μπορέσει, λοιπόν, κάποιος να είναι σαφής σχετικά με το τι σημαίνει διαλογισμός, ποια τεχνική ή πρακτική είναι κατάλληλη να τον βοηθήσει στο εκάστοτε ζητούμενό του, χρειάζεται να προβεί σε αναφορά της λειτουργικής αποστολής της κάθε μορφής, τεχνικής ή πρακτικής.

Πολλές από τις πρακτικές αυτές έχουν αποχρωματιστεί από αυτά που πραγματικά προσφέρουν ως αποτέλεσμα, για πολλούς και διάφορους λόγους. Κλασικό παράδειγμα είναι οι τεχνικές αναπνοών που συνήθως τις συναντούμε ως τεχνικές χαλάρωσης και αποφόρτισης, και πολλές φορές δίνονται ως μέσω ανακούφισης ακόμη και σε κρίσεις πανικού. Οι τεχνικές αναπνοών όμως, που φτάνουν στις μέρες μας από την αρχαιότητα, δεν αποσκοπούν μόνο στην χαλάρωση και στην μείωση άγχους. Αντιθέτως στην αυθεντική τους μορφή είναι και διαδικασίες, μέσω των οποίων ο άνθρωπος μπορεί να εξελιχθεί, επενεργώντας στα αντίστοιχα πάθη που εδράζουν στους 4 «εγκεφάλους» (μυαλό, καρδιά, στομάχι, έντερο), ώστε να αναπτυχθούν το δυναμικό και οι ικανότητές της ύπαρξής του.

(*ο όρος εγκέφαλος δεν είναι δόκιμος, εφόσον ο εγκέφαλος είναι το όργανο εν τη κεφαλή. Όμως, χρησιμοποιείται εδώ για να δείξει το είδος της λειτουργείας αυτών των 4 σημείων του ανθρωπίνου σώματος). 

Ας δούμε όμως αναλυτικά πως κατηγοριοποιούν οι μελετητές του διαλογισμούς στην σύγχρονη εποχή ανάλογα με τον σκοπό και τα μέσα :

Διαλογισμός με επίκεντρο το σώμα : Αυτό το είδος μερικές φορές ονομάζεται αυτοσάρωση. Σε αυτόν τον τύπο διαλογισμού γίνεται εστίαση στις φυσικές αισθήσεις που μπορεί να νιώσει κανείς σε όλο το σώμα του.

Διαλογισμός ενατένισης : Συνήθως περιλαμβάνει τη συγκέντρωση σε μια ερώτηση ή κάποιου είδους αντίφαση χωρίς να αφήνουμε το μυαλό να περιπλανηθεί.

Διαλογισμός με επίκεντρο το συναίσθημα : Εδώ γίνεται εστίαση σε ένα συγκεκριμένο συναίσθημα. Για παράδειγμα, εστίαση στο πώς να είναι κάποιος ευγενικός με τους άλλους ή σε αυτό που τον κάνει ευτυχισμένο στη ζωή του.

Διαλογισμός μάντρα : Αυτό το είδος διαλογισμού περιλαμβάνει επανάληψη μία συγκεκριμένης φράσης, λέξης ή ήχου, (είτε φωναχτά, είτε στο εσωτερικά) και εστίαση σε αυτήν .

Διαλογισμός με κίνηση : Αυτός ο τύπος διαλογισμού μπορεί να περιλαμβάνει την εστίαση στην αναπνοή, το κράτημα της αναπνοής ή την εκτέλεση συγκεκριμένων κινήσεων του σώματος ,με ή χωρίς συνδυασμό εστίασης και στην αναπνοή. Μία απλή μορφή του είναι το περπάτημα, ενώ εστιάζετε σε αυτό που παρατηρείτε γύρω σας, ή η yoga στην δυτική εκδοχή της. 

Διαλογισμός ενσυνειδητότητας : Αυτή η μορφή διαλογισμού έχει να κάνει με την ανάπτυξη επίγνωσης του τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή αντί να περιπλανάται το μυαλό και να ανησυχεί για το παρελθόν ή το μέλλον. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει μια παρόμοια προσέγγιση με τον σωματοκεντρικό διαλογισμό, χρησιμοποιώντας τις σωματικές αισθήσεις και την σωματική αντίληψη ως βάση για την επίγνωσή για τον κόσμο γύρω μας.

Διαλογισμός οπτικοποίησης :  Αυτό το είδος διαλογισμού περιλαμβάνει την εστίαση σε κάτι που μπορείτε να δείτε (είτε με τα μάτια σας, είτε με συγκέντρωση σε μια νοητική εικόνα).

Πέραν αυτών συναντούμε και συνδυασμούς των παραπάνω, όπως για παράδειγμα η χρήση τεχνικής αναπνοών πριν από τη χρήση ενός από τους παραπάνω διαλογισμούς ή ακόμη και την χρήση αφήγησης. 

Συνήθως αυτές οι τεχνικές χρησιμοποιούνται από γιατρούς, γυμναστές, ψυχιάτρους, ψυχαναλυτές, ψυχοθεραπευτές, coaches κλπ. και τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται και από εκπαιδευτικά ιδρύματα για τους μαθητές ή φοιτητές, (π.χ. Harvard University, New York University...), από νοσοκομεία για τους ασθενείς παράλληλα με τις συμβατικές θεραπείες, (π.χ. Memorial Hospital, Detroit Medical Center...), και από κάποιες εταιρείες για τους εργαζομένους με σκοπό την καλύτερη διαχείριση του άγχους και την ανάπτυξη αποδοτικότερων συνεργασιών, (Google, General Mills...). 

Στην περίπτωση που διαθέτετε μία βασική γνώση γύρω από διαλογιστικές τεχνικές σίγουρα θα διαπιστώνετε πως όλα τα παραπάνω είναι απλοποιημένα θραύσματα διαλογιστικών τεχνικών από διάφορα φιλοσοφικά ή θρησκευτικά μονοπάτια, τα οποία στην αυθεντική τους μορφή αποσκοπούν σε πολύ βαθύτερα αποτελέσματα επί της ανάπτυξης της ανθρώπινης ύπαρξης. 

Αποτελέσματα - Οφέλη - Αντενδείξεις

Γενικά, τα άτομα που ακολουθούν κάποιο ή κάποια από τα παραπάνω σύγχρονα είδη διαλογισμού είναι πιο πιθανό να δουν τα ακόλουθα οφέλη :

• Μειωμένα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης ή διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD).
• Βελτιωμένη ικανότητα σκέψης, συγκέντρωσης και επίλυσης προβλημάτων.
• Καλύτερη ικανότητα προσαρμογής και υπέρβασης συναισθηματικών προβλημάτων

Επειδή η ψυχική υγεία διαπιστωμένα έχει ισχυρό αντίκτυπο στην υγεία του σώματός, αυτά τα οφέλη συχνά φέρνουν βελτιώσεις στην ποιότητα του ύπνου, τη λειτουργία της καρδιάς κλπ.

Η επιστημονική έρευνα για τις τεχνικές διαλογισμού και τα αποτελέσματά τους είναι ένα υποπεδίο των νευρολογικών ερευνών. Σύγχρονες επιστημονικές τεχνικές, όπως fMRI και EEG, χρησιμοποιήθηκαν για την παρατήρηση των νευρολογικών αποκρίσεων κατά τη διάρκεια του διαλογισμού. Τα αποτελέσματα των ερευνών και των μελετών μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω : 

Ο διαλογισμός μειώνει τον καρδιακό ρυθμό, την κατανάλωση οξυγόνου, τη συχνότητα της αναπνοής, τις ορμόνες του στρες, τα επίπεδα γαλακτικού οξέος και τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος (που σχετίζεται με την απόκριση πάλης ή φυγής), μαζί με μια μέτρια μείωση της αρτηριακής πίεσης. Σε όσους έκαναν διαλογισμό για δύο ή τρία χρόνια βρέθηκε πως είχαν ήδη χαμηλή αρτηριακή πίεση. Στους διαλογιστές που εξασκούνται για πολλά χρόνια, ο ρυθμός αναπνοής βρέθηκε σε τρεις ή τέσσερις αναπνοές ανά λεπτό, ενώ τα εγκεφαλικά κύματα, από κύματα άλφα που παρατηρούνται στην κανονική χαλάρωση βρέθηκαν σε κύματα δέλτα και θήτα. 

Ωστόσο οι έρευνες έδειξαν πως υπάρχουν και περιπτώσεις που οι τεχνικές διαλογισμών δεν ενδείκνυνται. Τέτοιες περιπτώσεις είναι άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με ιδιαίτερες ψυχικές διαταραχές που περιλαμβάνουν παραληρητικές ιδέες. 

Επιπλέον μέσα από τις έρευνες προέκυψε πως άνθρωποι που έκαναν αποκλειστικά και για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, διαλογισμό ενσυνειδητότητας ή αποδομητικό διαλογισμό, βίωσαν κατά την διάρκεια των διαλογισμών άγχος, φόβο, παραμορφωμένα συναισθήματα ή σκέψεις, αλλοιωμένη αίσθηση του εαυτού ή του κόσμου.

(Σημείωση : Πολλές από αυτές τις έρευνες είναι δημοσιευμένες στο διαδίκτυο, στις οποίες μπορείτε να ανατρέξετε, αν το επιθυμείτε, και δεν αναφέρονται αναλυτικά εδώ για λόγους οικονομίας του χρόνου σας)

Κριτήρια επιλογής 

Είναι θεμιτό να μας παρέχονται κάποιες πληροφορίες πριν ξεκινήσουμε την πρακτική εξάσκηση κάποιου διαλογισμού. Κάποιες χρήσιμες πληροφορίες που θα μπορούσαμε να ζητήσουμε είναι : 

1. από που προέρχεται η τεχνική, με τι συνδέεται και ποια η φιλοσοφία πίσω από αυτήν, (είτε προέρχεται από την αρχαιότητα, είτε από τις σύγχρονες προσεγγίσεις)
2. σε ποιο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης επενεργεί (νου, ψυχή, σώμα)
3. ποιος είναι ο σκοπός της
4. τι αποτελέσματα αναμένονται, σε ποιον τομέα και πότε
5. αν υπάρχουν εσωτερικές διεργασίες ή και αναταράξεις που μπορεί να προκύψουν κατά την διεργασία, ειδικά όταν πρόκειται για εξισορροπήσεις αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων

Συνοψίζοντας όσα αναλύθηκαν μέχρι εδώ, διαπιστώνουμε πως ο διαλογισμός είναι μια αρχαία πρακτική που την συναντούμε στον σύγχρονο κόσμο σε πολλές μορφές και είδη. 

Παρόλο που ο διαλογισμός ιστορικά ήταν μια θρησκευτική - φιλοσοφική πρακτική, δεν είναι απαραίτητο να ακολουθεί κάποιος την αντίστοιχη θρησκεία ή φιλοσοφία για να διαλογιστεί και να βιώσει τα οφέλη που μπορούν να επέλθουν. 

Χάρη στην πρόοδο της ιατρικής τεχνολογίας και της επιστήμης, οι ειδικοί καταλαβαίνουν τώρα καλύτερα πώς ο διαλογισμός επηρεάζει τον εγκέφαλο και το σώμα, ενώ οι έρευνες βεβαίωσαν πως υπάρχουν πολλά οφέλη τόσο στο μυαλό, όσο στο συναίσθημα και στο σώμα. .

Είτε είστε εξοικειωμένοι με τον διαλογισμό, είτε ξεκινάτε αυτήν την περίοδο, υπάρχει αφθονία πηγών πληροφόρησης, αλλά και ειδικών επί αυτών των θεμάτων, όπου μπορείτε να απευθυνθείτε, ώστε να αποφασίσετε με τι θέλετε να ασχοληθείτε. 

Καλή χαλάρωση, εξερεύνηση και βελτίωση του εαυτού σας!